Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesinde (KMÜ) “Düşük Teknoloji Sektörlerde İnovasyon Yönetimi: Türkiye’deki Bisküvi, Çikolata, Şekerleme Sektörü Üzerine Bir İnceleme“ konulu araştırma gerçekleştirildi.
KMÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Murat Bay ve Arş. Gör. Umut Çil tarafından yürütülen ve Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonunca desteklenen araştırmayla Türkiye'deki düşük teknolojiye sahip sektörlerde inovasyon durumunun belirlenmesi amaçlandı.
Türkiye genelindeki firmaların yarıya yakını incelendi
Proje kapsamında Karaman'dan 12, Gaziantep'ten 10, İstanbul'dan 9, Konya'dan 8 ve Kayseri'den 3 olmak üzere toplam 42 firma incelenerek Türkiye genelinde şekerleme, bisküvi ve çikolata firmalarının yarıya yakını (% 42,4)( Üretim hacmi olarak %80) mercek altına alındı. Firmaların en eskisini 1924 kuruluş yılına sahip İstanbul firması teşkil ederken en yenileri 2014 tarihli üç ayrı Karaman firması oldu.
Firmaların Yenilikçilik Düzeyleri
Firmalar, inovasyonun "strateji, süreçler, organizasyon, bağlantılar ve örgütsel öğrenme" olmak üzere beş ana boyutunu kapsayan Tidd ve Bessant’ın inovasyon denetim ölçeği kullanılarak incelendi.
Araştırma sonucunda firmaların son beş yılda ticarileşebilen yenilikçi fikir sayılarına bakıldığında iki firma 100 fikir sayısıyla başı çekerken onları 30 ve 10 fikir sayısıyla üç farklı firma takip etti. Yedi firmanın ise son beş yılda ticarileşebilen herhangi yenilikçi fikri bulunmuyor. Firmaların toplam patent sayısına bakıldığında ise bir Gaziantep firması 50 adet patentle sektörde öne çıkarken onu 36 patent sayısıyla başka bir Gaziantep firması ile 20 patent sayısıyla Kayseri ve Karaman'dan üç farklı firma takip etti. Hiç patenti olmayan firma sayısı 19 olarak tespit edildi.
Firmaların toplam tescil sayısı incelendiğinde bir Karaman firması 500 adet tescille dikkat çekerken onu 422 ve 215 tescille İstanbul firmaları takip etti. 11 firmanın ise herhangi bir tescili bulunmuyor.
Firmaların toplam faydalı model sayısı araştırıldığında bir Karaman firması 200 adet modelle bütün rakiplerini geride bırakırken onu 30 faydalı modelle bir İstanbul ve 20 faydalı model sayısıyla da Kayseri firması takip etti. Sektördeki 24 firmanın herhangi bir faydalı modele sahip olmadığı görüldü.
Araştırmada firmaların toplam endüstriyel tasarım sayıları incelendiğinde bir Karaman firmasının 500 adet tasarımla öne çıkarken onu 100 tasarımla iki farklı Karaman firmasının ve 55 adet tasarımla da bir Kayseri firmasının takip ettiği görüldü. Araştırmada 30 ve 16 tasarımla iki İstanbul firması yer alırken herhangi bir endüstriyel tasarıma sahip olmayan firma sayısı ise 24 olarak belirlendi.
Araştırma sonuçlarına göre Türkiye'deki şekerleme, bisküvi ve çikolata firmalarının yenilikçilik skorları incelendiğinde hiçbir firmanın ideal skora sahip olmadığı tespit edilirken bir firmanın ideal düzeye çok yakın skor elde ettiği, 3 firmanın yenilikçilik düzeyinin de çok iyi olduğu görüldü. Bunun yanı sıra 12 firmanın yenilikçilik düzeyinin iyi, 23 firmanın da orta olarak tespit edildiği, 3 firmanın ise kötü skor elde ettiği belirlendi. Genel toplama bakıldığında firmaların yüzde 38'inin yenilikçilik düzeyi iyi, yüzde 55'inin orta, yüzde 7'sinin de kötü olarak değerlendirildi.
‘İnovasyon: Tüketiciye Sistematik Bir Şekilde Nasıl Değer Katılır?’
Proje yürütücüsü Yrd. Doç. Dr. Murat Bay, “Sektörler inovasyon düzeyleri, coğrafi konumları, büyüklükleri gibi birçok açıdan farklı sınıflandırmalara konu olmaktadır. İnovasyon ve inovasyon yönetiminin çoğunlukla yüksek teknolojili veya büyük firmaların meselesi olduğu kabul edilmektedir fakat aslında düşük teknolojili sektörler ve şirketler için inovasyon daha elzem bir konudur.” açıklamasında bulundu.
Yrd. Doç. Dr. Bay, gıda endüstrisi temsilcisi olarak bisküvi, çikolata ve şekerleme sektörlerinin diğer gıda temsilcilerinden farklı olduğunu, çünkü diğer gıda sektörü temsilcilerinin aksine, bu sektörlerin temel gıda olmamasından dolayı tüm gıda sektörleri içerisinde en lüksleri arasında yer aldığını ifade etti. Yrd. Doç. Dr. Bay, bu nedenle bu sektörlerin sağlık, paketleme, koruma gibi birçok açıdan diğerlerine göre daha fazla inovasyon aktivitelerine ihtiyaç duyduğunu belirtti.
İnovasyonun her geçen gün göz ardı edilemez bir konu haline geldiğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Murat Bay, “İnovasyon, diğer bir ifadeyle yenilik ve değişim demektir. İnovasyon yönetimi, şirketlerin başarılı olmasında, varlığını idame ettirebilmesinde önemli bir faktör olmasının yanı sıra süreçlerden oluşan bir sistemdir ve bu sistem tüketiciye sistematik bir şekilde nasıl değer katılacağını araştırmaktadır. İnovasyon mikro düzeyde rekabet avantajı elde etmede ve sürdürülebilirlik açısından önemli bir kavram olmakla birlikte makro düzeyde ise ekonomik büyüme, istihdam olanaklarını arttırmada önemli bir rol oynadığı bilinmektedir.” dedi.
