Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi (KMÜ) Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programı öğretim üyesi ve Biyoçeşitlilik Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çeçen yeni bir bitki türü keşfetti.
Karaman ve ülkemizdeki doğal bitkilerin sınıflandırması, teşhis edilmesi, bilimsel Latince isminin belirlenmesi üzerine çalışmalar yapan Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çeçen tanımladığı bitkiye kendi köyü olan Akarköy’den yola çıkarak “Verbascumakarkoeyense (Akarköysığırkuyruğu)” ismini verdi.
Coğrafik olarak bulunduğu konumdan ve getirdiği farklı iklim özelliklerinden dolayı Karaman’ın ve ülkemizin biyoçeşitliliğinin ortaya çıkarılması yolunda çalışma arkadaşlarıyla birlikte araştırmalar yaptıklarını belirten Çeçen “Son yaptığımız saha çalışmalarımızda Karaman’ın Kazımkarabekir İlçesi’ne bağlı Akarköy’de ‘Verbascumakarkoeyense’ ismini verdiğimiz yeni bir bitki türü tanımladık. Tanımladığımız bu yeni bitki türü dallanmamış gövdesi, dikdörtgenimsiden mızraksıya kadar değişen taban yaprakları, salkım şeklinde çiçekleri, taç yapraklarının dış kısmı ve seyrek yıldızsı tüylerle kaplı meyveleri ile en yakın akraba türlerden keskin bir şekilde ayrılıyor” dedi.
İlk Kez 2016 Yılında Fark Edildi
Verbascumpopülasyonuna ait ilginç bir örneği ilk kez 2016 yılında Akarköy’ün güney kısımlarında keşfettiğini ifade eden Çeçen “Daha sonraki yıllarda aynı popülasyonu bitkinin tüm karakterlerini taşıyan ek örneklerin toplanmasıyla daha kapsamlı bir şekilde incelemeye devam ettik. Topladığımız örnekleri detaylı bir şekilde incelememizin ardından, bu cinsin diğer taksonlarında bulunmayan morfolojik karakterler taşıdığı fark ettik. Böylece Verbascumakarkoeyense Çeçen olarak tanımladığımız yeni bir bitki türünü ortaya çıkarmış olduk.” şeklinde konuştu.
“Bilim dünyasına kazandırdığımız başka bitki türleri de var”
Karaman başta olmak üzere Türkiye çapında araştırmalar yaptıklarını dile getiren Çeçen “Ekip arkadaşlarımızla birlikte bilim dünyasına kazandırdığımız pek çok bitki türü var. Karaman Çakırdağı’nda yaptığımız çalışmalarda Dr. Öğr. Üyesi Faik Ahmet Karavelioğulları (Hakkari Üniversitesi) ve Dr. Öğr. Üyesi Ayvaz Ünal (Necmettin Erbakan Üniversitesi) ile birlikte Verbascummisirdalinum (Mısırdalı sığırkuyruğu) bitkisini; Doç. Dr. Emrah Şirin (Selçuk Üniversitesi), Doç. Dr. Meryem Bozkurt (Selçuk Üniversitesi), Prof. Dr. Kuddisi Ertuğrul (Selçuk Üniversitesi) ile Centaureauysalii (Uysal tülüşahı) bitkisini; Doç. Dr. Aslı Doğru Koca (Hacettepe Üniversitesi)ve Doç. Dr. Golshan Zare (Hacettepe Üniversitesi) ile Valerianella turcica (Türk kuzugevreği) adını verdiğimiz bitki türlerini keşfettik. Karaman Davda Dağı’nda gerçekleştirdiğimiz saha çalışmasında Prof. Dr. Zeki Aytaç (Gazi Üniversitesi) ve Prof. Dr. Hüseyin Mısırdalı (Dumlupınar Üniversitesi) ile beraber Astragalusunalii (Ünal geveni) adını verdiğimiz yeni bir türü tanımladık. Yine Karaman Ermenek’te Prof. Dr. Ali Aslan Dönmez (Hacettepe Üniversitesi) ve Doç. Dr. Zübeyde Uğurlu Aydın (Hacettepe Üniversitesi) ile birlikte Polygalafadimeana (Fadimeanasütotu) adını verdiğimiz yeni bir türü tanımladık. Prof. Dr. Zeki Aytaç (Gazi Üniversitesi) ile Dr. Öğr. Üyesi Ahter Fişne (Gazi Üniversitesi) ile birlikte Karaman’ın Lale köyünde yaptığımız saha çalışmalarında ise Astragalussertavulensis (Sertavul geveni) ismini verdiğimiz bir türü daha tanımladık.” dedi.
Karaman’ın yanı sıra farklı bölgelerde de çalışmalar yaparak elde ettikleri sonuçları uluslararası bilimsel dergilerde yayınladıklarını belirten Çeçen, “Alanya’da yaptığımız araştırmalar sonucunda Dr. Fulya Yüceol (Güneybatı Ormancılık Araştırma Enstitüsü), Dr. Ramazan Süleyman Göktürk (Akdeniz Üniversitesi), Prof. Dr. Ergun Kaya (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) ve Hacer Ağar (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) ile birlikte Valerianaalanyense (Alanya kediotu) bitkisini; Mersin Anamur’da Doç. Dr. Taner Özcan (Balıkesir Üniversitesi) ile birlikte yaptığımız saha araştırmalarında ise Teucriumturcicum Çeçen&Özcan (Türk acıyavşanı) ismini verdiğimiz türleri keşfettik. Böylece Karaman, Alanya ve Anamur’da yaptığımız çalışmalar sonucunda 9 farklı bitki türünü bilim dünyasına kazandırmış olduk.” diye konuştu.
“Bilimsel çalışmalarla halkımıza katkı sunmaya çalışıyoruz”
Karaman’ın zengin bir biyoçeşitliliğe sahip olduğu dile getiren Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çeçen, farklı çalışma grupları ile bir araya gelerek Karaman’da doğal yayılış gösteren tıbbi ve aromatik özelliğe sahip bitkilerin hem halkın geleneksel kullanımına hem de yöresel Türkçe isimlerinin ortaya çıkarılmasına yönelik çalıştıklarını söyledi. Bölgemizde fevkalade zengin çeşitliliği olan bitkilerden kimyasal içerikleri, etken maddeleri ve değişik aktiviteleri (antioksidan, antimikrobiyal, antidiyabet vb.) üzerine araştırmalar yaparak bu bitkilerden insan sağlığına ve ekonomisine katkı verecek ürünler tespit etmeye çalıştıklarını belirtti.
Halkımızın çay olarak tükettiği ve yöre halkı tarafından yaygın olarak kullanılan Salvia sp. (Adaçayı), Sideritis sp. (Dağ çayı) ve Hypericum sp. (Kantaron) gibi Karaman doğasında yayılış gösteren türlerin kültüre alınmasına yönelik bir proje ile ilgili hazırlık yaptıklarını belirten Çeçen, kültürü başarılı sonuçlanan ve biyokimyasal özellikleri yararları olan türlerin ülkemiz ve bölge insanı için bir geçim kaynağı olacağı gibi bireylerin sağlığına ve ekonomisine de katkı sunmasını beklediklerini dile getirdi.
Dr. Öğr. Üyesi Ömer Çeçen, Selçuk Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emrah Şirin yürütücülüğündeki "Türkiye'deki Centaurea L. Cinsi Acrocentron (Cass.) Dc. (Asteraceae) Seksiyonunun Taksonomik Revizyonu" isimli TÜBİTAK projesinde de araştırmacı olarak yer almaktadır.
